Biểu hiện và cách chữa dậy thì sớm ở trẻ

Như thế nào là dậy thì sớm? — Dậy thì là thuật ngữ chỉ sự thay đổi trong cơ thể, từ đó một đứa trẻ dần trở thành người lớn. Dậy thì sớm là khi cơ thể đứa trẻ bắt đầu những thay đổi đó sớm hơn nhiều so với bình thường.

Dậy thì thường bắt đầu từ 9-12 tuổi ở trẻ nữ và 10-13 tuổi ở trẻ nam. Một đứa trẻ dậy thì sớm khi thời điểm bắt đầu dậy thì của trẻ trước 8 tuổi đối với trẻ nữ và trước 9 tuổi đối với trẻ nam.

Nguyên nhân của dậy thì sớm? — Dậy thì được tạo nên bởi sự thay đổi hormone trong cơ thể. Bình thường, những hormone này được sản xuất bởi não và các cơ quan như buồng trứng (ở nữ) và tinh hoàn (ở nam). Những sự thay đổi khác biệt có thể là nguyên nhân của dậy thì sớm.

Đôi khi giai đoạn dậy thì bắt đầu sớm bởi chỉ đơn giản là cơ thể đứa trẻ đã sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển  đó sớm hơn những người khác. Điều đó có thể là bình thường và không phải nguyên do của bệnh lí nào cả.

Ngoài ra khi giai đoạn dậy thì bắt đầu sớm còn có thể là do sự tăng đột biến của các hormone trong cơ thể. Nguyên nhân có thể do:

●Một vấn đề bất thường trong cơ thể, ví dụ sự tăng trưởng bất thường của hormone ở não, buồng trứng hoặc tinh hoàn.

●Các sản phẩm chăm sóc da của người lớn của một lượng hormone nhất định bên trong. Nếu đứa trẻ tiếp xúc với những sản phẩm này, hormone có thể ngấm vào cơ thể.

Những thay đổi của cơ thể xảy ra khi dậy thì sớm? — Những thay đổi của cơ thể khi dậy thì sớm tương tự như trong quá trình dậy thì bình thường, chỉ khác là xảy ra ở độ tuổi nhỏ hơn.

Những thay đổi xảy ra trong thời kì dậy thì ở nữ là:

●Ngực lớn hơn. Ở rất nhiều trẻ nữ, đây là dấu hiệu đầu tiên của thời kì dậy thì. Nếu trẻ thừa cân, ngực có thể trông như đang phát triển nhưng đấy không phải là do dậy thì. Bác sĩ có thể giúp bạn xác định thời điểm bắt đầu dậy thì của trẻ.

●Lông phát triển ở bộ phận sinh dục (lông mu), dưới nách và trên chân. Ở một số trẻ, mọc lông mu là dấu hiệu đầu tiên của thời kì dậy thì.

●Bắt đầu có kinh nguyệt hàng tháng.

●Có thể có dịch âm đạo màu trắng hoặc trong. Dịch âm đạo là thuật ngữ để chỉ một lượng nhỏ dịch chảy ra từ âm đạo của nữ giới.

Những thay đổi xảy ra trong thời kì dậy thì ở nam là:

●Tinh hoàn lớn hơn. Đây thường là dấu hiệu dậy thì đầu tiên xảy ra.

●Dương vật dài hơn và to hơn.

●Lông phát triển ở bộ phận sinh dục (lông mu), trên mặt và dưới nách.

●Giọng nói thay đổi.

●Có thể xuất tinh một lượng nhỏ vào ban đêm trong khi ngủ, hay còn được gọi là “giấc mơ ướt”.

●Ngực có thể hơi lớn hơn một chút và trở về bình thường sau một thời gian.

Đứa trẻ có cần làm xét nghiệm gì không? — Có thể. Bác sĩ hoặc điều dưỡng có thể muốn tìm hiểu nguyên nhân tại sau đứa trẻ bắt đầu dậy thì sớm. Đứa trẻ sẽ được khám và có thể được chỉ định:

●Làm xét nghiệm máu

●Chụp X quang tay và bàn tay để xác định mức độ phát triển của đứa trẻ.

Tùy thuộc vào những kết quả này, bác sĩ có thể yêu cầu chụp CT, siêu âm hay các test chẩn đoán hình ảnh khác ở não hoặc ổ bụng. Các xét nghiệm chuẩn đoán hình ảnh mang lại cái nhìn sâu hơn về bộ phận bên trong cơ thể.

Bác sĩ và điều dưỡng sẽ khám lại nhiều lần để theo dõi sự phát triển và trưởng thành của đứa trẻ.

Làm thế nào để chữa dậy thì sớm? — Phương pháp điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân của dậy thì sớm ở từng đứa trẻ, độ tuổi và mức độ thay đổi cơ thể nhanh hay không.

Mục tiêu chính của điều trị là để đảm bảo đứa trẻ đạt được chiều cao bình thường  khi trưởng thành. Khi đứa trẻ trải qua thời kì dậy thì sớm hơn bình thường, chúng thường có xu hướng thấp hơn khi trưởng thành.

Đối với một số trẻ, bác sĩ không khuyến khích điều trị dậy thì sớm. Trẻ có thể không cần điều trị nếu chúng phát triển từ từ hoặc thời kì dậy thì bắt đầu sau đó tự dừng lại. Ví dụ, ở một số trẻ nữ, ngực phát triển rất sớm nhưng các giai đoạn khác của thời kì dậy thì lại phát triển bình thường, đúng thời gian.

Đối với những đứa trẻ khác, các bác sĩ lại khuyên nên điều trị. Một số phương pháp điều trị, các bác sĩ sẽ dùng thuốc để dừng dậy thì một vài năm. Sau thời gian đó, đứa trẻ có thể không dùng thuốc nữa và có thể dậy thì bình thường.

Các phương pháp khác điều trị nguyên nhân gây ra dậy thì sớm, bao gồm:

●Uống thuốc để giảm lượng hormone tăng bất thường trong cơ thể

●Phẫu thuật để loại bỏ chỗ tăng trưởng bất thường.

Còn cần lưu ý điều gì để giúp đứa trẻ? — Bạn có thể động viên đứa trẻ không lo lắng về bản thân. Chỉ ra những ưu điểm của con thay vì tập trung để ý vào những thay đổi của cơ thể. Một số trẻ trải qua dậy thì sớm có thể không thích ứng được. Chúng có thể bị true chọc hay đổi xử một cách khác biệt bởi cơ thể không giống với những đứa trẻ khác cùng tuổi.

Nếu đứa trẻ gặp phải vấn đề gì ở trường hay ở nhà, hãy nói với bác sĩ hoặc điều dưỡng để tìm cách giúp đỡ.

Lê Thân Phương

Cử nhân tiên tiến-Đại học Y Hà Nội