Dấu hiệu cảnh báo của một vấn đề phát triển ngôn ngữ có thể xảy ra với bé

Sự khác biệt giữa nói và ngôn ngữ

Nói và ngôn ngữ thường hay lẫn lộn với nhau, sau đây là cách phân biệt:

- Nói là sự biểu hiện bằng lời của ngôn ngữ, bao gồm phát âm, đó là cách các âm thanh và lời nói được hình thành.

- Ngôn ngữ là khái niệm rộng hơn và để chỉ toàn bộ hệ thống biểu lộ và tiếp nhận thông tin một cách có ý nghĩa, hiểu và được hiểu thông qua giao tiếp, bằng lời nói, cử chỉ, và bằng văn bản.

Mặc dù lời nói và ngôn ngữ là khác nhau, nhưng chúng thường lẫn lộn nhau. Một đứa trẻ có vấn đề về ngôn ngữ có thể phát âm từ khá tốt, nhưng lại không thể ghép nhiều hơn hai từ với nhau. Những câu nói của trẻ có thể khó hiểu, nhưng bé có thể sử dụng các từ và cụm từ để biểu lộ ý nói. Và một đứa trẻ khác ban đầu có thể phát âm tốt nhưng sẽ khó khăn hơn sau này.

TỪ 12 ĐẾN 24 THÁNG, CẦN QUAN TÂM TỚI NHỮNG ĐỨA TRẺ:

- Ở thởi điểm 12 tháng không sử dụng cử chỉ, ví dụ chỉ tay hoặc vẫy tay bye-bye.

- Ở thời điểm 18 tháng tuổi bé vẫn dùng những cử chỉ thay cho phát âm để giao tiếp.

- Có vấn đề rắc rối nếu không bắt chước được âm thanh khi 18 tháng tuổi.

- Không hiểu các yêu cầu bằng lời nói đơn giản.

 TIÊU CHUẨN ĐÁNH GIÁ ĐỐI VỚI TRẺ EM TRÊN 2 TUỔI:

- Chỉ có thể bắt chước lời nói hoặc hành động và không tự nói ra được những từ hoặc cụm từ một cách tự nhiên.

- Chỉ phát âm những âm thanh hoặc nói từ nào đó lặp đi lặp lại và không thể sử dụng ngôn ngữ nói để giao tiếp nhiều để thể hiện nhu cầu của mình.

- Không thể làm theo hướng dẫn đơn giản.

- Có giọng nói khác thường (như khàn khàn hoặc nói giọng mũi)

- Những lời nói của bé khó hiểu hơn so với lứa tuổi. Cha mẹ và những người chăm sóc thường xuyên chỉ hiểu được một nửa những câu nói của một đứa trẻ 2 tuổi và hiểu được khoảng ¾ ở năm bé 3 tuổi. Ở thời điểm 4 tuổi, lời nói của trẻ chủ yếu là dễ hiểu đối với ngay cả những người không biết đứa trẻ.

Nguyên nhân của việc chậm nói và chậm phát triển ngôn ngữ

Có nhiều nguyên nhân gây ra sự chậm trễ trong lời nói và phát triển ngôn ngữ. Trẻ chậm nói đôi khi có thể do khiếm khuyết ở miệng, như vấn đề về lưỡi hoặc hở hàm ếch. Nếu lưỡi bị ngắn (do nếp gấp dưới lưỡi) có thể hạn chế chuyển động lưỡi khi nói. Nhiều trẻ em bị chậm phát triển ngôn ngữ do có vấn đề về răng miệng, có nghĩa là thông tin liên lạc tại các khu vực não chỉ huy vấn đề này kém hiệu quả.

Đứa trẻ gặp khó khăn trong sử dụng và phối hợp giữa môi, lưỡi, và hàm để tạo âm thanh lời nói. Lúc này, vấn đề khó khăn bé gặp phải không chỉ là nói mà còn khó khăn trong một số hoạt động khác như khi ăn, uống. Chậm nói cũng có thể là một phần của (thay vì chỉ là ở 1 bộ phận) trong chậm phát triển cả cơ thể (nói chung).

Vấn đề nghe cũng thường liên quan đến vấn đề chậm nói, đó là lý do tại sao cần chuyên gia thính giác kiểm tra tai của trẻ bất cứ khi nào cha mẹ quan tâm đến vấn đề nói của bé. Một đứa trẻ có thính giác không ổn có thể gặp khó khăn khi khớp nối ngôn ngữ, hiểu, bắt chước và sử dụng ngôn ngữ.

Nhiễm trùng tai, đặc biệt là nhiễm trùng mãn tính, có thể ảnh hưởng đến khả năng nghe. Bệnh nhiễm trùng tai đơn giản có thể điều trị khỏi hoàn toàn và không ảnh hưởng tới vấn đề nói của trẻ. Và thính giác phát triển bình thường ít nhất ở một tai thì việc nói và ngôn ngữ sẽ vẫn phát triển bình thường.

Cha mẹ có thể làm gì?

Giống như rất nhiều các kĩ năng khác, phát triển ngôn ngữ là một kĩ năng tự nhiên và cần được nuôi dưỡng. Đặc điểm di truyền sẽ xác định đúng một phần thông tin về sự phát triển của ngôn ngữ, khả năng nói. Tuy nhiên, phần lớn kĩ năng đó lại phụ thuộc vào môi trường. Đứa trẻ sẽ có cơ hội phát triển hoàn thiện nhất khi ở nhà hay ở nhà trẻ? Đâu là nơi thích hợp để trẻ có nhiều cơ hội tham gia và trao đổi thông tin? Những loại thông tin nào trẻ sẽ nhận được?

Khi vấn đề về phát âm, nói, nghe, hoặc một số vấn đề khác có một số tồn tại, có cần can thiệp sớm để điều chỉnh ngay cho bé. Và khi cha mẹ có hiểu biết tốt hơn về lý do tại sao bé không nói được, cha mẹ nên học cách để khuyến khích bé phát triển lời nói.

Bé chậm biết nói, chậm phát triển ngôn ngữ, phải làm gì?

Dưới đây là một vài thủ thuật cha mẹ có thể sử dụng ở nhà:

- Dành nhiều thời gian giao tiếp với bé, ngay từ trong giai đoạn trẻ sơ sinh bằng cách nói chuyện, hát và khuyến khích bắt chước âm thanh và cử chỉ.

- Đọc sách cho bé nghe: việc này nên bắt đầu sớm ở giai đoạn bé 6 tháng tuổi. Bạn không cần phải đọc trọn vẹn một cuốn sách, nhưng tìm những cuốn sách có nội dung phù hợp với tuổi của bé hoặc khuyến khích bé xem truyện tranh và dạy bé đặt tên cho hình ảnh trong truyện, ví dụ " ông đeo kính, ông có râu..

Hãy thử bắt đầu với một cuốn sách với kết cấu từng trang dày mà bé có thể chạm và lật được. Sau đó, cha mẹ hãy chỉ cho bé hình ảnh dễ nhận biết và cố gắng đặt tên cho chúng. Sau đó chuyển sang tập vần điệu cho trẻ, chọn những từ có vần điệu nhịp nhàng. Hãy chọn những sách mà bé có thể dự đoán những gì sẽ xảy ra. Bé của bạn thậm chí có thể bắt đầu ghi nhớ những câu chuyện yêu thích.

- Sử dụng các tình huống hàng ngày để tăng cường ngôn ngữ và lời nói của trẻ. Ví dụ, chỉ tên các loại thực phẩm tại cửa hàng tạp hóa, giải thích những việc bạn đang làm như nấu một bữa ăn hoặc quét nhà, lau nhà, chỉ tên các đồ vật xung quanh nhà, và khi bạn lái xe, chỉ ra âm thanh bạn nghe.

Hãy đặt câu hỏi và nhận câu trả lời của con bạn (ngay cả khi bé vẫn chưa hiểu rõ). Hãy đề cập đến những vấn đề đơn giản. Bất kể ở tuổi nào của con, nhận và xử lý các vấn đề sớm là phương pháp tốt nhất để giúp bé phát triển ngôn ngữ và khả năng nói. Khi được điều trị thích hợp một thời gian, bé sẽ có thể giao tiếp với bạn và mọi người xung quanh tốt hơn.