Những điều cần biết về biện pháp tránh thai khẩn cấp

Biện pháp tránh thai khẩn cấp là gì? —Biện pháp tránh thai khẩn cấp hay còn gọi là “thuốc cho buổi sáng hôm sau” hay “kế hoạch B”. Đây là cách tránh thai ngay sau khi quan hệ tình dục. Người nữ có thể phải sử dụng biện pháp tránh thai khẩn cấp nếu như:

• Quên uống thuốc tránh thai.
• Rách bao cao su hoặc bị tuột ra trong khi quan hệ.
• Quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp tránh thai nào.
• Bị ép quan hệ ngoài ý muốn.

Các loại biện pháp tránh thai khẩn cấp — Có 2 loại biện pháp tránh thai khẩn cấp. Một là dạng thuốc. Hai là một dụng cụ được đưa vào bên trong cơ thể, hay còn gọi là dụng cụ tử cung chứa ion đồng. Nếu bạn muốn sử dụng dụng cụ tử cung, cần phải được đặt bởi điều dưỡng hoặc bác sĩ trong vòng 5 ngày sau khi quan hệ. Dụng cụ tử cung có tác dụng như một biện pháp tránh thai khẩn cấp và lâu dài, miễn là được đặt đúng vị trí trong tử cung.

Nếu bạn nặng 75kg trở lên, hãy cân nhắc sử dụng dụng cụ tử cung thay vì uống thuốc tránh thai khẩn cấp. Thuốc tác dụng không hiệu quả như mong muốn đối với những người thừa cân. Nếu bạn quyết định đặt dụng cụ tử cung, bác sĩ và điều dưỡng sẽ cung cấp thông tin kĩ lưỡng hơn cho bạn. Còn nếu ở tình trạng thừa cân mà bạn vẫn muốn dùng thuốc tránh thai hơn là đặt dụng cụ tử cung thì nên lựa chọn ulipristal bởi tác dụng của nó mạnh hơn các loại thuốc khác.

Có cần chỉ định của bác sĩ hoặc điều dưỡng để dùng thuốc tránh thai khẩn cấp hay không? — Điều này phụ thuộc vào loại thuốc bạn mong muốn.

Có 3 loại thuốc tránh thai khẩn cấp. 2 loại chứa hormone, còn loại thứ 3 thì không.

●Loại thứ nhất chứa hormone levonorgestrel,tùy vào từng nhãn hàng mà được bán cần chỉ định hoặc không. Ở Mỹ, một nhãn hiệu của levonorgestrel, có tên là Plan B One-Step,được bán cho bất cứ ai, bất kể độ tuổi mà không cần chỉ định. Còn những loại khác với thành phần biệt dược khác có cũng được bán nhưng có quy định về tuổi và chỉ định của bác sĩ. Một số loại chỉ được bán nếu có chỉ định. Một số loại không cần chỉ định nhưng phải đủ tuổi mới được dùng.

●Một cách tránh thai khẩn cấp khác chính là uống thuốc tránh thai thông thường nhưng với liều lượng tăng lên. Cách này có tác dụng nhưng hiệu quả kém hơn và thường hay gây cảm giác buồn nôn hơn so với levonorgestrel. Bảng dưới đây là cách sử dụng thuốc tránh thai thông thường cho tình huống khẩn cấp.

• Loại thứ ba được gọi là ulipristal (tên thương mại: ella, ellaOne). Đây không phải là hormone và được bán chỉ khi có chỉ định của bác sĩ.

Khi nào thì dùng biện pháp tránh thai khẩn cấp? — Uống thuốc sớm nhất có thể. Thuốc tránh thai khẩn cấp có tác dụng trong vòng 5 ngày sau khi quan hệ.

Biện pháp tránh thai khẩn cấp bằng hormone có tác dụng tốt nhất trong vòng 3 ngày sau khi quan hệ không được bảo vệ. Nếu uống sau khi quan hệ 3-5 ngày thì hiệu quả sẽ kém dần. Nếu đã sau quan hệ hơn 3 ngày rồi thì bạn nên dùng ulipristal để đạt hiệu quả cao hơn.

Nếu sau khi uống thuốc mà tiếp tục quan hệ tình dục, bạn vẫn có khả năng mang thai. Hãy sử dụng bao cao su hoặc các biện pháp tránh thai khác nếu bạn quan hệ tình dục sau khi dùng biện pháp tránh thai khẩn cấp.

Thuốc tránh thai khẩn cấp có hiệu quả như thế nào? — Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc, không chỉ là về thời gian dùng thuốc có sớm không, mà còn cả thời điểm chu kì kinh nguyệt và cân nặng của bạn. Nếu bạn nặng từ 75kg trở lên, thuốc tránh thai sẽ không có tác dụng bằng dụng cụ tử cung chứa ion đồng.

Nếu tôi nôn thì sao? — Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể khiến một số người buồn nôn và nôn. Nếu bạn nôn trong vòng 1 tiếng sau khi uống thuốc, bạn phải uống lại lần nữa. Trước khi uống lại hãy uống thuốc chống nôn trước, được gọi là meclizine. Meclizine có thể uống không cần chỉ định, được bán dưới các tên thương mại như Antivert, Bonine, Dramamine, and Medi-Meclizine. Nếu bạn bị nôn cũng có thể thử thay bằng levonorgestrel. Levonorgestrel ít có tác dụng phụ nôn hơn các loại thuốc khác.

Nếu bạn nôn trong vòng 3 giờ đồng hồ sau khi uống ulipristal, hãy hỏi ý kiến bác sĩ hoặc điều dưỡng để được tư vấn có nên uống viên khác hay không.

Hãy chuẩn bị trước khi bạn cần đến — Mặc dù biện pháp tránh thai khẩn cấp bằng hormone được bán mà không cần chỉ định, nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng mua được. Hãy luôn chuẩn bị trước một ít kể cả khi không cần dùng để đề phòng.

Điều gì xảy ra sau khi sử dụng biện pháp tránh thai khẩn cấp? — Thường thì bạn sẽ có kinh nguyệt trong vòng 1 tuần đúng như theo chu kì bình thường.  Nếu uống ulipristal, chu kì của bạn có thể chậm một vài ngày, điều này là bình thường. Nhưng nếu bạn bị chậm kinh 3-4 tuần, hãy thử thai vì có thể biện pháp tránh thai khẩn cấp không có tác dụng. Nếu bị chảy máu hoặc đau vùng bụng, hãy đến gặp bác sĩ hoặc điều dưỡng để được khám và tư vấn.

Lê Thân Phương

Cử nhân tiên tiến-Đại học Y Hà Nội