Hen ở trẻ nhỏ

Các triệu chứng của hen bao gồm:

• Thở khò khè
• Ho, thường vào ban đêm hoặc sáng sớm, khi tập thể dục
• Cảm giác thắt lồng ngực
• Khó thở

Các triệu chứng có thể xảy ra mỗi ngày, mỗi tuần hoặc ít hơn và dao động mức độ từ nhẹ đến nặng.  Mặc dù hiếm nhưng các cơn hen có thể dẫn tới tử vong.

Bác sỹ có thể chỉ định cho con bạn các xét nghiệm hơi thở để xác định mức độ hoạt động của phổi. Hầu hết các trẻ từ 6 tuổi có thể thực hiện xét nghiệm này. Các xét nghiệm này rất hữu ích, tuy nhiên kết quả là bình thường ở trẻ có hen nhưng không có triệu chứng tại thời điểm làm xét nghiệm.

Bác sỹ cũng có thể khám và hỏi các vấn đề sau:

• Các triệu chứng trẻ có là gì?
• Mức độ xuất hiện của các triệu chứng đó như thế nào?
• Các triệu chứng đó có ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ về đêm không?
• Các triệu chứng đó có ảnh hưởng đến hoạt động vui chơi và đi học của trẻ không?

Có rất nhiều loại thuốc dùng để điều trị hen, bao gồm thuốc hít, thuốc nước, thuốc viên. Bác sỹ sẽ kê đơn các thuốc dựa vào tuổi và các triệu chứng của trẻ. Các thuốc hen hoạt động theo 1 trong 2 cách sau:

• Thuốc giảm nhanh triệu chứng: làm các triệu chứng biến mất nhanh chóng. Bác sỹ kê những đơn này khi các triệu chứng xuất hiện không thường xuyên ở trẻ. ở một vài trẻ sau khi dùng thuốc này trở nên tăng động hơn.
• Thuốc điều chỉnh lâu dài: kiểm soát hen và ngăn ngừa các triệu chứng sau này. Nếu các triệu chứng xuất hiện thường xuyên hoặc nhiều cơn hen trong một năm, trẻ sẽ phải dùng các thuốc này mỗi ngày.

Hầu hết các trẻ bị hen đều dùng thuốc hít với một dụng cụ gọi là “bình đệm”. Một vài trẻ có thể cần đến “ống phun” để hít thuốc.

Việc cho trẻ dùng đủ tất cả các loại thuốc bác sỹ kê là vô cùng quan trọng. Bạn có thể lo lắng khi trẻ phải uống quá nhiều thuốc nhưng để trẻ bị hen mà không được điều trị có nguy cơ lớn hơn bất cứ nguy cơ nào do thuốc. Điều trị hen không đúng thuốc có thể dẫn đến:

• Ngăn trẻ khỏi những hoạt động thường ngày như chơi thể thao.
• Không đi học đầy đủ được.
• Tổn thương phổi

Một kế hoạch chống hen là danh sách các hướng dẫn chỉ ra rằng:

• Những loại thuốc con bạn nên dùng tại nhà hằng ngày
• Các triệu chứng cảnh bảo cơn hen.
• Các thuốc khác cho con bạn uống khi các triệu chứng nghiêm trọng hơn
• Khi nào cần gọi cấp cứu hoặc giúp đỡ.

Bạn, con bạn và bác sỹ sẽ kết hợp với nhau để lập kế hoạch chống hen cho con bạn. Như một phần trong kế hoạch, con bạn cần sử dụng “lưu lượng đỉnh kế” tại nhà để theo dõi phổi hoạt động như thế nào. Bác sỹ sẽ hướng dẫn cho bạn và con bạn cách sử dụng “lưu lượng đỉnh kế” đúng cách.

Nếu con bạn xuất hiện cơn hen và các triệu chứng tệ dần sau khi sử dụng thuốc giảm nhanh triệu chứng thì nên gặp bác sỹ ngay. Nếu các triệu chứng nặng dần, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.

Bạn có thể ngăn ngừa các triệu chứng hen cho con bạn bằng cách giữ trẻ tránh các thứ có thể làm triệu chứng nặng hơn. Bác sỹ gọi là các yếu tố khởi phát hen. Nếu bạn biết các yếu tố khởi phát hen của con bạn là gì thì cần phải giữ trẻ tránh khỏi chúng. Nếu bạn không biết, hãy trao đổi với bác sỹ. Một vài yếu tố khởi phát hen bao gồm:

• Ốm do cảm lạnh hoặc cúm.
• Chất gây dị ứng như bụi, bào tử, lông động vật, phấn hoa.
• Khói thuốc
• Tập thể dục
• Thay đổi thời tiếp, không khí lạnh, nóng, ẩm.

Nếu bạn không thể giữ trẻ tránh các yếu tố khởi phát hen, việc trao đổi với bác sỹ là vô cùng quan trọng. ví dụ việc tập thể dục là tốt cho sức khỏe của trẻ bị hen. Nhưng con bạn cần dùng một liều thuốc hít trước khi tập thể dục.

Hầu hết các trẻ bị hen có thể sống bình thường. bạn có thể giúp trẻ kiểm soát tình trạng hen bằng cách:

• Thay đổi cuộc sống của bạn để tránh các yếu tố khởi phát hen cho trẻ
• Luôn theo dõi trẻ
• Tuân theo kế hoạch chống hen
• Trao đổi với bác sỹ khi các triệu chứng hen của trẻ thay đổi.

Hen có thể cải thiện ở một số trẻ khi lớn hơn. Chúng có thể không còn triệu chứng khi trưởng thành. Những trẻ khác vẫn còn triệu chứng hen khi lớn lên.

(Biên dịch: Cấn Thị Hoa – Cử nhân điều dưỡng tiên tiến khóa 1 – Đại học Y Hà Nội)