Những điều cần biết về tâm lý học trẻ em

Tâm lý học trẻ em nghiên cứu về sự thay đổi trong quá trình phát triển từ giai đoạn sơ sinh đến trưởng thành (thanh thiếu niên), bao gồm sự phát triển thể chất, các kỹ năng vận động, phát triển nhận thức và sự hình thành nhân cách, nhận dạng của cá nhân. Bộ môn tâm lý này tập trung xem xét sự phát triển của trẻ em theo từng giai đoạn, cũng như ảnh hưởng của xã hội - môi trường đối với nhân cách, tính cách của trẻ nhằm trả lời câu hỏi liệu từ khi sinh ra trẻ đã có khả năng tiếp nhận, học hỏi thông tin mới hay phải trải qua quá trình rèn luyện, nuôi dưỡng.

Các chủ đề cụ thể bao gồm:

- Phát triển thể chất: tập trung theo dõi sự phát triển của cơ thể đứa trẻ. Các chỉ số như cân nặng, chiều cao, chu vi đầu được ghi nhận để kiểm tra định kỳ, cảnh báo sớm các bất thường nếu có.

- Phát triển nhận thức: Đề cập đến năng lực tư duy, kỹ năng vận động, ngôn ngữ và giải quyết vấn đề.

- Phát triển cảm xúc: theo dõi khả năng tiếp nhận và xử lý cảm xúc của một cá nhân trong nhiều trường hợp khác nhau.

- Phát triển xã hội: phân tích sự tương tác khi phát triển các mối quan hệ với những người xung quanh.

- Phát triển não bộ: phân tích khả năng nhận thức và ghi nhớ.

Sự phát triển của một cá nhân bắt đầu từ trong bụng mẹ. Giai đoạn thai kỳ là khi các giác quan và phản xạ nguyên thủy hình thành. Các chất gây quái thai hoặc nhiễm trùng có thể tạo những khiếm khuyết nghiêm trọng khi sinh. Đã có giả thuyết lập luận rằng chính những tổn thương kéo dài trong thời kỳ này là nguyên nhân gây ra một số rối loạn tâm lý biểu hiện ở người lớn (tâm thần phân liệt). 

Giai đoạn phát triển trên được tiếp nối liên tục đến hết năm đầu đời. Tới thời điểm này, sự nhận thức, cảm giác và ngôn ngữ đã bắt đầu phát triển; các kỹ năng vận động cơ thể, trí tưởng tượng và khả năng đón nhận thông tin được hình thành rõ rệt.

Giai đoạn thơ ấu sẽ là những chuỗi ngày trẻ tập giao tiếp thường xuyên hơn, sự thông minh, lanh lợi cũng sẽ biểu hiện rõ trong giai đoạn này.

Khi trải qua giai đoạn thanh thiếu niên - giai đoạn cuối cùng của thời thơ ấu, trẻ sẽ phát triển bản sắc, tính cách và khả năng lập luận, tranh luận.

Khi nào cần đi khám bệnh

Trước đây, trẻ em được xem là một phiên bản người lớn thu nhỏ. Tuy nhiên, nghiên cứu tâm lý học đã cho thấy rằng trẻ em thực sự có khác biệt so với người lớn - họ “nghĩ” khác nhau và điều này thay đổi theo từng giai đoạn phát triển. Những yếu tố về thể chất, cảm xúc, tinh thần, tâm lý của một cá nhân diễn ra từ giai đoạn ấu thơ đều góp phần tạo nên bản sắc của người đó.

Trẻ em cũng có nhu cầu về tâm lý. Môi trường sống xung quanh có ảnh hưởng sâu sắc đến trẻ. Thời thơ ấu tác động rất lớn đến con người trưởng thành. Tâm lý học trẻ em quan tâm đến từng vấn đề xảy ra xung quanh trẻ, đồng thời đưa ra phương pháp xử lý hợp lý và hiệu quả.

Trẻ con đôi khi phải đối mặt với nhiều tình huống khác nhau diễn ra trong cuộc sống hàng ngày và chúng rất cần sự giúp đỡ từ các nhà tâm lý học trẻ em chuyên nghiệp. Chậm phát triển - đặc biệt trong các kỹ năng vận động, ngôn ngữ là những dấu hiệu cảnh báo phụ huynh nên bắt đầu hành động, càng sớm càng tốt. Một trong những điều quan trọng là nên kết hợp việc điều trị tâm lý với nhà trường và thầy cô để liên tục cập nhật tình hình sức khoẻ, phương pháp dạy đặc biệt để phù hợp với tình trạng của con.

Các sự kiện xảy ra trong quãng thời gian thơ ấu có thể là nguyên nhân gây ra chứng căng thẳng dẫn đến các vấn đề về rối loạn giấc ngủ, hành vi và vận động. Các sự kiện được đề cập đến bao gồm sự ra đi của một người mà trẻ rất yêu quý, ly dị, chấn thương, lạm dụng thể chất hoặc tinh thần, bạo lực học đường. Biểu hiện của sự ảnh hưởng này là trẻ ngày càng trầm cảm, hung hăng hoặc dễ dàng rơi vào tình trạng tức giận, kích động. Trải qua những tình huống này, trẻ rất có thể khởi động cơ chế đối phó tự phát và gây tổn hại cho bản thân cũng như người xung quanh. Trong những trường hợp này, tìm đến một nhà tâm lý học là điều cần thiết.

Các chuyên gia tâm lý học trẻ em sẽ làm việc cùng trẻ, phụ huynh và giáo viên (nếu cần thiết). Khi phải thực sự cho trẻ điều trị tâm lý, phụ huynh không nên tự dằn vặt và trách bản thân, thay vào đó, hãy làm hết sức mình để giúp trẻ dưới sự tham vấn của chuyên gia. Quá trình tham vấn sẽ bao gồm nhiều cuộc kiểm tra, đánh giá tình trạng tâm lý để các chuyên gia có thông tin đầy đủ về trẻ. Sau khi phân tích bài bản và logic, các chuyên gia sẽ tư vấn về phác đồ điều trị hợp lý, phù hợp với tình trạng của trẻ.

Vui lòng gọi điện đến tổng đài EasyCare (028) 7300 7115 (không tính phí) ngay hôm nay để được tư vấn, đặt lịch tầm soát và khám chuyên khoa phù hợp.

Tài liệu tham khảo

Tâm lý học và hành vi - Tổ chức chăm sóc y tế quốc gia về trẻ em tại Hoa Kỳ