Những tác dụng của thuốc steroid trong chữa bệnh

Thuốc steroid là một nhóm thuốc có thể chữa nhiều bệnh khác nhau. Loại thuốc này khác với chất steroid dùng cho vận động viên để tạo cơ bắp. Những thuốc steroid được tạo ra giống như một loại nội tiết tố do cơ thể sản xuất và được gọi là corticoid, còn theo thuật ngữ y khoa là glucocorticoid.

Các thuốc steroid có nhiều tác dụng khác nhau, như sau:

• Giảm đau, chống viêm cho rất nhiều bệnh hoặc tổn thương dẫn đến viêm, sưng tấy hoặc các triệu chứng khác (khó thở). Đó là lý do những thuốc steroid có thể điều trị các bệnh như chàm Eczema, viêm khớp, phản ứng dị ứng và hen.
• Chống nôn và buồn nôn: Thuốc steroid được sử dụng rộng rãi với các thuốc khác để chống nôn và buồn nôn do hóa trị.
• Chống dị ứng: Thuốc steroid dùng để ngăn ngừa phản ứng tự miễn do nhiều bệnh gây kích hoạt hệ miễn dịch tấn công các tế bào bình thường, như lupus, viêm khớp dạng thấp, đa xơ cứng.
• Chống thải ghép nội tạng: Thuốc steroid được sử dụng rộng rãi cùng các thuốc khác để ngăn ngừa hệ miễn dịch tấn công các nội tạng được cấy ghép như thận ghép.
• Thay thế các nội tiết tố thiếu hụt: Khi cơ thể sản xuất quá ít nội tiết tố corticoid, sẽ dẫn tới rất nhiều bệnh. Đặc biệt nội tiết tố này sản xuất để kiểm soát đường huyết trong cơ thể nên nó có vai trò vô cùng quan trọng. Chính vì vậy thuốc steroid được dùng để thay thế corticoid thiếu hụt trong cơ thể và nó được dùng để điều trị các bệnh như bệnh Addison, bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh (CAH).

Thuốc steroid có vai trò vô cùng quan trọng trong điều trị nhiều loại bệnh khác nhau. Thậm chí chúng có thể cứu mạng bạn khi bạn bị bệnh nặng. Tuy nhiên chúng cũng có rất nhiều tác dụng phụ như tăng cân, gây ra các vấn đề về mắt, loãng xương.

Có rất nhiều loại thuốc steroid khác nhau, vậy đâu là loại thuốc bạn cần? Bác sỹ sẽ quyết định loại thuốc steroid nào là tốt nhất với bạn. Họ sẽ kê đơn liều thấp nhất trong thời gian ngắn nhất có thể để giảm nguy cơ hoặc giảm mức độ của các tác dụng phụ. Bác sỹ sẽ thay đổi liều khi tình trạng bệnh thay đổi, khi bạn bị ốm hoặc khi bạn phải phẫu thuật.

Có bao nhiêu loại steroid?

• Thuốc steroid đường uống: Chúng có thể là dạng viên hoặc dạng lỏng và thường dùng vào buổi sáng do lượng corticoid tự nhiên trong cơ thể cao nhất vào buổi sáng. Uống thuốc steroid vào buổi sáng giúp cơ thể bạn duy trì hàm lượng nội tiết tố gần với tự nhiên hơn. Chúng cũng có thể làm bạn thức giấc lúc nửa đêm. Nếu bạn ngừng sử dụng thuốc uống steroid, hãy trao đổi với bác sỹ hoặc điều dưỡng, họ sẽ hướng dẫn cách giảm liều chậm dần theo thời gian. Vì ngừng uống thuốc steroid đột ngột có thể gây ra các triệu chứng khó chịu, thậm chí gây nguy hiểm.
• Thuốc steroid dạng hít: Thuốc steroid đi qua một dụng cụ gọi là máy xông có thể giúp bạn hít thuốc vào. Dạng thuốc này thường dùng điều trị hen.
• Thuốc steroid tác dụng cục bộ: Các thuốc này ở các dạng như thuốc mỡ, thuốc rửa, gel, kem… bôi vào da.
• Thuốc steroid bơm hoặc nhỏ mắt, mũi, tai: Để giảm viêm ở mắt, tai, mũi. Bơm mũi steroid thường dùng điều trị dị ứng.
• Thuốc steroid dạng tiêm: Các thuốc steroid dạng tiêm thường được bác sỹ dùng tiêm trực tiếp vào khớp, cột sống hoặc các bộ phận khác trên cơ thể. Chúng có tác dụng giảm đau, chống viêm…

Dạng thuốc steroid khác thường dùng trong bệnh viện như truyền tĩnh mạch, thuốc steroid đi qua một ống nhỏ dài vào tĩnh mạch.

Tác dụng phụ

Các tác dụng phụ của thuốc steroid phụ thuộc vào dạng thuốc bạn dùng (như là uống, hít…). Tuy nhiên thuốc steroid không phải luôn gây ra tác dụng phụ, chủ yếu các tác dụng phụ xảy ra khi bạn uống thuốc steroid trong một thời gian dài hoặc dùng liều cao. Dưới đây là những tác dụng phụ phổ biến theo đường dùng:

• Tăng cân
• Thay đổi tâm trạng và suy nghĩ
• Khó ngủ
• Mỏng da
• Vấn đề về mắt
• Vấn đề tim mạch
• Loãng xương và các vấn đề xương khác
• Chậm phát triển ở trẻ nhỏ
• Đường máu cao
• Dễ bị nhiễm trùng

Nếu bạn dùng thuốc steroid trong một thời gian dài, thì khám và làm các xét nghiệm định kỳ là vô cùng quan trọng. Bác sỹ và điều dưỡng sẽ kiểm tra các tác dụng phụ và điều trị nếu có.

Ngoài những vấn đề đã nêu thì bạn cần biết gì khác về thuốc steroid?

Bạn cần nhớ là luôn luôn dùng thuốc steroid đúng cách theo hướng dẫn của bác sỹ hoặc điều dưỡng. Điều này giúp thuốc phát huy tối đa tác dụng và giảm các tác dụng phụ. Chẳng hạn, nếu bác sỹ kê đơn kèm steroid, chỉ sử dụng theo cách trong đơn thuốc. Hay khi bạn dùng thuốc steroid dạng hít, đảm bảo lượng steroid được hít vào chính xác. Dù bạn không cảm thấy thuốc có tác dụng, luôn phải nhớ sử dụng theo đơn thuốc. Đối với bất kỳ loại thuốc steroid, hãy hỏi bác sỹ cách dùng và đảm bảo là bạn đã hiểu trước khi dùng. Nếu bạn uống thuốc nhiều hơn 3 tuần, thì sẽ giảm khả năng tự sản xuất corticoid của cơ thể. 

Hãy liên hệ tổng đài EasyCare (028) 7300 7115 (không tính phí) ngay hôm nay để được tư vấn về chương trình và đặt lịch khám chữa bệnh tại chuyên khoa phù hợp.

Nguồn: Cấn Thị Hoa - Cử nhân điều dưỡng tiên tiến khóa 1 - Đại học Y Hà Nội.