Kiến thức chuyên sâu về Viêm gan A (phần 1)

Viêm gan A xảy ra trên toàn cầu. Số người nhiễm virus viêm gan A tại Mỹ đã giảm đáng kể từ khi có vác-xin dự phòng; vaccine được khuyến cáo tiêm phòng cho tất các các trẻ sơ sinh và người lớn có nguy cơ cao nhiễm virus. Trong năm 2015, cứ 1,5 người trên 100.000 dân bị nhiễm virus viêm gan A; đây là tỷ lệ mắc nhiễm  thấp nhất được ghi nhận cho tới bây giờ.

Tuy nhiên, tỷ lệ nhiễm virus cao hơn ở các nước đang phát triển. Trong số các khách du lịch tới các nước đang phát triển, cứ 1,000 khách dù ở trong các khách sạn sang trọng thì có khoảng 3 người bị viêm gan virus A mỗi tháng, và cứ 1,000 ăn uống trong điều kiện vệ sinh kém thì có khoảng 20 người bị viêm gan A mỗi tháng.

TÔI BỊ NHIỄM VIRUS VIÊM GAN A BẰNG CÁCH NÀO? — Virus viêm gan A tồn tại trong phân của người bị nhiễm. Cách virus phát tán phổ biến nhất là khi người nhiễm virus không rửa tay sau khi đi vệ sinh và dùng tay chạm vào các bề mặt, thức ăn hoặc miệng của người khác.

Virus viêm gan A xuất hiện phổ biến ở những nơi điều kiện vệ sinh kém hoặc việc thực hành vệ sinh không tốt. Phần lớn người mắc đều do tiếp xúc gần với người bị bệnh.

Sự bùng nổ trong cộng đồng xảy ra khi ăn hoặc uống các thực phẩm bị nhiễm virus. Trong 1 báo cáo cho thấy đã phát hiện được virus viêm gan A trong nước uống sau 6 tháng kể từ lúc bị nhiễm bẩn. Nhiễm virus viêm gan A có thể do thực phẩm nhiễm bẩn , chủ yếu là đồ ăn sống như hàu, sò, hến… được đánh bắt từ nguồn nước bị ô nhiễm. Một vài vụ dịch xảy ra ở Mỹ do ăn hành lá bị nhiễm bẩn nhập khẩu từ Mexico. 

CÁC TRIỆU CHỨNG — Virus viêm gan A thường gây bệnh đột ngột và trong thời gian ngắn. Mức độ nặng của bệnh tùy thuộc vào tuổi của bệnh nhân, trẻ em có thể không hoặc có ít triệu chứng hơn người lớn. Ở người lớn, tình trạng nhiễm virus thường gây ra biểu hiện giống cúm. Một số trường hợp hiếm gặp, virus viêm gan A có thể gây suy gan dẫn đến tử vong.

Thời gian từ lúc nhiễm virus đến khi xuất hiện triệu chứng thường xấp xỉ 30 ngày, dao động từ 15 tới 49 ngày. Các triệu chứng ban đầu thương bao gồm mệt mỏi, cảm giác uể oải, buồn nôn, nôn, chán ăn , sốt (sốt thường cao trên 38ºC), và đau ở vùng gan (xem hình 1). Trong giai đoạn bệnh tiến triển, các triệu chứng và dấu hiệu khác sẽ xuất hiện bao gồm đi tiểu sẫm màu, phân nhạt màu, vàng da hoặc vàng mắt, và ngứa.

CHẨN ĐOÁN VIÊM GAN A — Một người được chẩn đoán viêm gan A dựa trên các triệu chứng, khám bệnh và thử máu. Xét nghiệm máu cho kết quả dương tính khoảng 5 ngày trước khi các triệu chứng xuất hiện và kéo dài trong khoảng 6 tháng sau khi nhiễm virus.

ĐIỀU TRỊ — Hiện nay chưa có thuốc nào điều trị virus viêm gan A, mặc dù phần lớn mọi người thường tự hồi phục bằng các biện pháp điều trị tại nhà bao gồm nghỉ ngơi. Thời gian hồi phục phụ thuộc vào từng bệnh nhân; nhìn chung, bệnh nhân không nên quay trở lại nơi làm việc hoặc trường học cho đến khi hết sốt và vàng da và có cảm giác ăn ngon miệng. Trong giai đoạn hồi phục, điều quan trọng là cần tránh uống rượu, uống một số thuốc (ví dụ acetaminophen/Tylenol) vì có thể gây tổn thương gan. Những người uống rượu thường xuyên ( từ 7-14 lần/tuần) không nên uống acetaminophen, kể ra trong trường hợp họ không bị nhiễm virus viêm gan do nguy cơ cao bị tổn thương gan.

Một số ít các trường hợp người nhiễm virus viêm gan A cần điều trị tại bệnh viện để theo dõi chức năng gan, kiểm soát các biến chứng như chảy máu, được chăm sóc về dinh dưỡng và trong 1 vài trường hợp cần ghép gan.

BIẾN CHỨNG — Phần lớn bệnh nhân cảm thấy khỏe lên trong vòng 3 tháng sau khi nhiễm virus viêm gan A, và đại đa số mọi người hồi phục hoàn toàn trong vòng 6 tháng. Khoảng 15 phần trăm bệnh nhân nhiễm virus viêm gan A sẽ có các triệu chứng kéo dài hoặc tái phát trong vòng 6-9 tháng đầu.

Biến chứng nghiêm trọng nhất của nhiễm virus viêm gan A là tử vong. Biến chứng này rất hiếm khi xảy ra mà thường gặp ở các bệnh nhân có bệnh lý gan mạn tính như viêm gan C hoặc người già. Tỷ lệ trẻ em tử vong do viêm gan A là dưới 0,1% các trường hợp.

Không giống như các bệnh lý viêm gan khác, bệnh nhân viêm gan A không bị diễn biến thành bệnh lý gan mạn tính. Một khi đã mắc viêm gan A thì khó có khả năng người đó sẽ bị mắc lại.