Kiến thức về Viêm gan C (phần 1)

Đa số mọi người nhiễm virus viêm gan C không hoặc có các triệu chứng nhẹ vì vậy họ thường không biết rằng mình đang bị nhiễm bệnh.

Ở một số người, theo thời gian tình trạng nhiễm virus viêm gan C mạn tính có thể gây tổn thương gan và dẫn tới xơ gan. Uống rượu và tình trạng thừa cân làm tăng nguy cơ dẫn đến xơ gan.

ĐƯỜNG LÂY TRUYỀN CỦA VIÊM GAN C — Nhiều người bị viêm gan C không biết họ bị nhiễm bằng cách nào. Việc lây truyền của virus viêm gan C liên quan đến tiếp xúc với máu. Các hình thức lây truyền phổ biến nhất là :

● Dùng chung bơm, kim tiêm hoặc dụng cụ tiêm chích

● Được truyền máu trước năm 1990, tại thời điểm đó nguồn máu chưa được xét nghiệm thường quy với virus viêm gan C hoặc các nguyên nhân khác

● Quan hệ tình dục với người nhiễm bệnh

Bạn cũng có thể mắc viêm gan C qua:

● Xỏ lỗ tai hoặc xăm mình bằng các dụng cụ không được tiệt trùng

● Hút cần sa

● Dùng chung bàn chải đánh răng, dao cạo râu hoặc các vật dụng có dính máu

● Bị thương do các vật sắc nhọn có dinh máu (có thể gặp trong bệnh viện)

Phụ nữ mang thai hiếm khi truyền virus cho con.

Không có bằng chứng rằng các hành động sau làm lây truyền virus viêm gan C :

● Ôm hoặc hôn

● Ho hoặc hắt hơi

● Các đụng chạm thông thường không có dính máu

● Ăn chung hoặc dùng chung bát, đũa hoặc ly

Viêm gan C cấp và mạn — Khi một người lần đầu tiên nhiễm virus viêm gan C thì đó gọi là viêm gan cấp. Một số người có thể chống lại virus ở giai đoạn này và khỏi. Nhưng khoảng 60-80% số người bị nhiễm chuyển sang viêm gan mạn. Điều này có nghĩa là virus vẫn tồn tại trong cơ thể mà thậm chí người bệnh không hề biết.

Tỷ lệ mắc — Viêm gan C tương đối phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 3% dân số toàn cầu và khoảng 1% dân số tại Mỹ. Trong những thập kỷ gần đây, tốc độ nhiễm viêm gan C tại Mỹ đã giảm chủ yếu nhờ công tác làm giảm số người nhiễm trong số người sử dụng ma túy. Tuy nhiên, viêm gan C hiện vẫn là mối quan ngại đặc biệt ở những người sinh từ năm 1945 đến 1964, nhiều người trong số họ không biết mình bị bệnh.

CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA VIÊM GAN C — Phần lớn bệnh nhân viêm gan C không hoặc chỉ có các triệu chứng nhẹ khó biểu hiện trình trạng bệnh. Trong số những người có triệu chứng thì mệt mỏi là triệu chứng thường gặp nhất. Các triệu chứng khác ít gặp hơn bao gồm buồn nôn, chán ăn, đau mỏi cơ khớp, mệt và sụt cân.

CHẨN ĐOÁN VIÊM GAN C — Bác sĩ chẩn đoán viêm gan C bằng hai loại xét nghiệm. Xét nghiệm máu tìm kháng thể—chất do hệ miễn dịch tạo ra khi nhiễm virus. Xét nghiệm khác tìm 1 chất gọi là RNA của virus. Đa số những người có xét nghiệm kháng thể âm tính không nhiễm virus viêm gan C và không cần làm xét nghiệm thêm. Thuy nhiên, bác sĩ vẫn có thể đề nghị làm thêm xét nghiệm RNA nếu họ nghi ngờ bạn bị viêm gan cấp hoặc bệnh nhân có nguy cơ suy giảm miễn dịch (như bệnh nhân HIV). Người bệnh ở giai đoạn cấp ở viêm gan mạn sẽ có cả xét nghiệm kháng thể và RNA dương tính. Người chỉ có xét nghiệm kháng thể dương tính và xét nghiệm RNA âm tính có thể hoặc là xét nghiệm kháng thể bị sai hoặc đã từng nhiễm virus trước đó nhưng đã khỏi. 

Xét nghiệm tại nhà — Cục quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ đã chấp thuận cho phép sử dụng xét nghiệm kháng thể viêm gan C tại nhà mà bạn có thể mua không cần đơn của bác sĩ. Để thực hiện xét nghiệm, bạn lấy máu của mình và gửi đến phòng thí nghiệm, kết quả sẽ được trả lại cho bạn sau 4-10 ngày. Các số liệu gửi về cho thấy kết quả của xét nghiệm tại nhà có độ chính xác tương đương với xét nghiệm trong bệnh viện.

Ai nên làm xét nghiệm? — Bác sĩ thường xét nghiệm viêm gan C cho những người có nguy cơ cao bị nhiễm (ví dụ người nghiện hút) hoặc người có các dấu hiệu của bệnh gan —thường phát hiện qua xét nghiệm máu có kết quả bất thường. Các chuyên gia cũng khuyến cáo việc xét nghiệm định kỳ cho những người sinh từ năm 1945 đến năm 1965 vì nguy cơ cao bị nhiễm trong nhóm này.    

Xác định týp virus — Một khi được chẩn đoán viêm gan C thì điều quan trọng là cần xác định được týp virus. Có rất nhiều týp virus, mỗi týp đòi hỏi việc điều trị khác nhau. Ở Mỹ, týp 1 là phổ biến nhất, nhưng các týp  2 và 3, týpsố 4 dù ít cũng có thể gặp.  

Đánh giá mức độ tổn thương gan — Một điều quan trọng trong chẩn đoán viêm gan C là đánh giá mức độ tổn thương gan tại thời điểm chẩn đoán. Bác sĩ có thể đánh giá mức độ tổn thương gan bằng việc sử dụng một số xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh như đánh giá mức độ xơ gan qua siêu âm (không phải ở nơi nào cũng có) hoặc trong một số trường hợp là sinh thiết gan.

Đánh giá các nhiễm trùng khác — Bệnh nhân viêm gan C có nguy cơ cao mắc HIV và viêm gan B do các nhiễm trùng này có cùng đường lây truyền như viêm gan C. Bệnh nhân rất dễ nhiễm các nhiễm trùng liên quan đến gan. Vì vậy sau khi chẩn đoán viêm gan C, bác sĩ thường làm xét nghiệm về HIV, viêm gan A và viêm gan B. Những bệnh nhân mà xét nghiệm cho thấy chưa có miễn dịch với viêm gan A và B nên được tiêm vaccine phòng 2 bệnh này.