Những bệnh ở xương có thể nguyên nhân do bênh lý về thận?

Bệnh lý về thận là gì? — Bệnh lý về thận là tình trạng thận không thực hiện tốt chức năng của mình. Thông thường, thân lọc máu và loại bỏ các chất thải, nước và muối thừa (Hình 1)

Những vấn đề nào về xương có thể có nguyên nhân do bênh lý về thận? — Các bệnh lý về thận có thể dấn đến hàng loạt các vấn đề về xương khác nhau. Những vấn đề này thường bắt đầu từ khá sớm trong bệnh lý về thận. Nếu không được điều trị kịp thời thì tình trạng của chúng sẽ càng trở nên tồi tệ theo tiến triển của bệnh thận.

Thuật ngữ mà các bác sỹ thường sử dụng cho các vấn đề về xương gây ra bởi bệnh lý thận là “ loạn dưỡng xương do thận” hay “mất muối khoáng xương do bệnh lý thận”.

Bệnh lý về thận gây ra các vấn đề về xương như thế nào? — Khi thận không hoạt động một cách bình thường, nồng độ của một số chất trong cơ thể có thể trở nên quá cao hoặc quá thấp.

Các bệnh lý về thận thường dẫn đến:

● Nồng độ phosphate (hay còn đươc gọi là phốt-pho) ở mức cao – Phosphate là một chất khoáng được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm. Các loại thực phẩm chứa hàm lượng phosphate cao gồm sữa, các loại thực phẩm làm từ sữa, các loại hạt, thịt, trứng, đậu, gan và chocolate.

●Nồng độ vitamin D ở mức thấp

●Nồng độ calcium ở mức thấp

●Nồng độ hormone tuyến cận giáp ở mức cao– Hormone tuyến cận giáp (còn được gọi là “PTH”) là một loại hormone được tạo bởi tuyến cận giáp nằm ở vùng cổ (hình 2).

Phosphate, vitamin D, calcium, và hormone tuyến cận giáp đều có ảnh hưởng qua lại lẫn nhau. Các vấn đề về xương xảy ra khi nồng độ của các chất này trở nên bất thường và mất cân bằng.

Các triệu chứng của vấn đề về xương trong các bệnh lý thân là gì? — Ban đầu, người bệnh thường không có triệu chứng nào bất thường về xương cả. Tuy nhiên, họ có nguy cơ cao bị gẫy xương. Dần về sau, người bệnh được điều trị bệnh thận bằng phương pháp lọc máu sẽ có thể có các triệu chứng như:

● Đau xương, khớp và cơ

● Yếu người

Tôi có cần làm xét nghiệm gì không? — Có. Bác sỹ sẽ yêu cầu làm xét nghiệm máu để đo nồng độ phosphate, calcium, vitamin D và hormone tuyến cận giáp trong máu của bạn. Người bệnh thường cần phải thực hiện loại xét nghiệm máu này một cách thường xuyên.

Một số loại xét nghiệm khác có thể gồm:

● Chụp X-quang

●Xét nghiệm đo mật độ xương – Đo mật độ xương là cách để đo mức độ khỏe mạnh của xương. Nó là 1 dạng đặc biệt của phương pháp chụp X-quang.

●Sinh thiết xương – Để làm được xét nghiệm này, bác sỹ sẽ lấy một mẫu xương nhỏ (thường ở xương chậu). Sau đó một bác sỹ khác sẽ kiểm tra mẫu xương dưới kính hiển vi. Đây là phương pháp duy nhất có thể xác nhận chắc chắn vấn đề về xương của bạn có do nguyên nhân từ bệnh lý thận hay không ?

Các vấn đề về xương có nguyên nhân từ bệnh lý thận được điều trị như thế nào? — Vấn đề điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, như :

● Mức độ trầm trọng của bệnh thân

●Độ tuổi của bạn

●Bạn có được điều trị bệnh thận bằng phương pháp lọc hay không ?

●Nồng độ phosphate, can-xi, vitamin D, và hormone tuyến cận giáp của bạn

Nhìn chung, việc điều trị các bệnh lý về xương bao gồm các bước khác nhau.

Bước đầu tiên của việc điều trị là hạ thấp nồng độ phốt-phát, bao gồm:

● Thay đổi chế độ dinh dưỡng – Bạn cần tránh ăn các thức ăn có chứa hàm lượng phốt pho cao. Tuy vậy, các bác sỹ có thể khuyến cáo bạn tiếp tục ăn thit và trứng. Mặc dù những thực phẩm này có chứa hàm lượng phốt pho cao, chúng là nguồn cung cấp protein rất tốt.  Bạn nên trao đổi với một chuyên gia dinh dưỡng để lâp kế hoạch cho bữa ăn của mình.

●Các loại thuốc–  Loại thuốc được gọi là “ chất gắn phosphate” có thể giúp làm hạ lượng phosphate trong máu. Có nhiều loại chất gắn phosphate khác nhau. 1 số loại có chứa calcium như calcium carbonate và calcium acetate. Các loai khác không có chứa calcium như sevelamer ( tên thuốc: Renagel, Renvela) và lanthanum.  Chất gắn phosphate nên được sử dụng cùng với thức ăn.

Các phương pháp điều trị khác dành cho các vấn đề về xương do bệnh lý thận gây ra có thể bao gồm:

●Vitamin D để tránh tình trạng vitamin D ở mức thấp

● Thuốc “calcimimetic”  –  Đây là 1 dạng thuốc có khả năng hoạt động giống như calcium trong cơ thể.

●Tăng cường calcium để điều trị tình trạng calcium ở mức thấp

Những biện pháp điều trị này thường sẽ làm hạ thấp nồng đô hormone tuyến cận giáp trong cơ thể bạn. Tuy vậy, nếu những biện pháp trên không có hiệu quả, bác sỹ có thể thảo luận với bạn về các phương pháp điều trị khác. Nó có thể là việc thưc hiện phẫu thuật cắt bỏ tuyến cận giáp. 

Phạm Thị Thuận

Cử nhân tiên tiến - Trường Đại học Y Hà Nội