Những kiến thức cơ bản cần biết về HIV/AIDS

HIV là gì? — HIV là tên một loại virus gây ảnh hường đến hệ miễn dịch của cơ thể, nơi bảo vệ cơ thể khỏi các nhiễm trùng. Khi nhiễm HIV, cơ thể có thể bị mắc các bệnh khác dễ dàng. Đó bởi vì hệ miễn dịch không còn hoạt động bình thường, chống lại các nhiễm trùng hoặc ung thư. Dù vậy, người nhiễm HIV có thể dùng thuốc để kiểm soát virus, củng cố hệ miễn dịch và sống khỏe mạnh trong nhiều năm.

HIV lây truyền qua đường máu hoặc dịch thể (như tinh dịch). Ví dụ, một người có thể nhiễm HIV nếu anh/chị:

Quan hệ với người nhiễm HIV mà không sử dụng bao cao su, bao gồm qua đường âm đạo, hậu môn và đường miệng.

Sử dụng chung bơm kim tiêm với người nhiễm HIV.

AIDS là gì? — AIDS là thuật ngữ để chỉ giai đoạn cuối của HIV, khi hệ miễn dịch yếu nhất.

Các triệu chứng của HIV là gì? — Ban đầu khi bị nhiễm HIV thường có biểu hiện sau: sốt, đau họng, đau đầu, đau mỏi cơ, đau khớp. Những triệu chứng này thường kéo dài 2 tuần, trong nhiều trường hợp xảy ra rất nhẹ. Hầu hết những người mắc HIV thậm chí không nhớ là đã từng gặp phải những triệu chứng này.

Trong những năm đầu, hầu hết những người mắc HIV không có triệu chứng hoặc chỉ có các triệu chứng nhẹ. Những triệu chứng này có thể là:

Nổi hạch bạch huyết (hình hạt đậu nhỏ), thường ở cổ hoặc dưới nách (những triệu chứng này có thể tồn tại một thời gian dài)

Phát ban, thường ở mặt, cổ và phần trên của ngực

Người đã mắc HIV trong nhiều năm có thể gặp phải những vấn đề khác, ví dụ như:

Sốt, đau bụng, nôn, buồn nôn, tiêu chảy và gầy sút cân

Các nhiễm trùng khác như: phổi, não, mắt, nấm trong miệng

Có cách nào kiểm tra đã bị mắc HIV hay chưa? — Bạn có thể đến các cơ sở y tế để làm xét nghiệm máu hoặc nước bọt, một số test có thể mất vài ngày để có kết quả nhưng test HIV nhanh chỉ mất vài phút.

Hầu hết các hiệu thuốc có bán bộ test để bạn có thể sử dụng tại nhà. Có một loại xét nghiệm tại nhà, bạn chích vào ngón tay để thấm máu vào que thử, sau đó gửi cho phòng xét nghiệm. Kết quả sẽ được trả về hoàn toàn riêng tư, không được thông báo với bất cứ ai ngoài bạn. Một loại khác của xét nghiệm tại nhà được gọi là “OraQuick,” gần giống như que thử thai tại nhà. Nó có một dải xét nghiệm để bạn lau qua lợi (nướu). Sau 20-40 phút, dải xét nghiệm có thể ra kết quả nếu như bạn không/có thể mắc HIV. Nếu bạn dùng các test tại nhà cho kết quả HIV dương tính, bạn nên gặp bác sĩ và yêu cầu thực hiện test kiểm tra lại cho chắc chắn.

Làm thế nào để điều trị HIV ? — Bác sĩ có thể kê phối hợp nhiều loại thuốc để điều trị HIV, được gọi là ARV (thuốc kháng HIV). Bạn và bác sĩ nên cùng nhau tìm hiểu và quyết định khi nào nên bắt đầu điều trị và loại thuốc nào phù hợp với bạn.

Hầu hết người mắc HIV cần phải uống thuốc đúng thời điểm mỗi ngày, tuân theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Bởi bệnh tình có thể trở nên trầm trọng nếu bạn quên hoặc ngừng sử dụng thuốc. Báo bác sĩ nếu bạn gặp phải bất kì tác dụng phụ hoặc vấn đề gì với thuốc.

Một số người nhiễm HIV phải dùng các loại thuốc khác hàng ngày để phòng các nhiễm trùng khác liên quan đến HIV. Ví dụ, hầu hết các bác sĩ khuyến cáo rằng bệnh nhân có lượng tế bào T thấp cần uống kháng sinh hàng ngày đề phòng nhiễm trùng phổi, hay còn gọi là viêm phổi dạng nang (PCP)

Phải làm gì nếu đang mang thai hoặc muốn mang thai? — Nếu bạn nhiễm HIV thì có khả năng thai nhi cũng bị mắc trong quá trình mang thai, sinh đẻ hoặc cho con bú. Nếu bạn mang thai hoặc muốn mang thai, hãy gặp bác sĩ để thảo luận cách có thể giảm thiểu nguy cơ nhiễm HIV cho thai nhi.

Làm gì để phòng lan truyền HIV cho người khác? — Để giảm thiểu nguy cơ nhiễm HIV cho người khác:

Xét nghiệm HIV và bắt đầu điều trị sớm nhất có thể

Nói với người bạn quan hệ tình dục cùng rằng bạn có HIV

Sử dụng bao cao su mỗi lần quan hệ đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng

Không dùng chung dao cạo hoặc bàn chải đánh răng

Không dùng chung bơm kim tiêm

Lê Thân Phương

Cử nhân tiên tiến- Đại học Y Hà Nội