Say độ cao

Có 3 loại chính:

Say núi cấp tính: Đây là loại phổ biến nhất, thường  gây ra do dùng rượu.

Phù não do độ cao: Đây là loại ít gặp hơn nhưng nghiêm trọng hơn loại say núi cấp tính.

Phù phổi do độ cao: Đây cũng là loại ít gặp hơn say núi cấp tính. Nó hình thành nhiều dịch trong phổi.

Nếu bạn có kế hoạch đi du lịch ở những nơi có độ cao, bạn nên tham khảo những thông tin dưới đây.

Các triệu chứng của say độ cao?

Các triệu chứng phụ thuộc vào loại say độ cao.

Say núi cấp tính có thể xảy ra trong một ngày của hành trình leo núi. Những biểu hiện bao gồm:

Đau đầu

Mệt mỏi

Đầu óc quay cuồng

Mất cảm giác ngon miệng

Khó giác ngủ

Buồn nôn, thi thoảng nôn

Nếu bạn xuất hiện các triệu chứng trên, bạn không nên đi leo núi cho đến khi bạn cảm thấy tốt hơn.

Triệu chứng của phù não thường bắt đầu sau 1 đến 3 ngày sau chuyến đi và bao gồm:

Quá yếu và mệt

Khó đi lại

Lú lẫn và dễ kích động

Có biểu hiện giống người say rượu

Triệu chứng của phù phổi thường bắt đầu 2- 4 ngày sau chuyến đi bao gồm:

Ho

Khó thở

Khó đi lại

Nếu bạn có triệu chứng nhẹ của say độ cao, bạn nên nghỉ ngơi hoặc  di chuyển xuống độ cao thấp hơn nếu triệu chứng không biến mất trong 1 hoặc 2 ngày.

Nếu bạn có triệu chứng nghiêm trong hơn như phù phổi hoặc phù não, cố gắng tìm sự trợ giúp và di chuyển xuống độ cao thấp hơn ngay lập tức.

Tôi có nên gặp bác sĩ hoặc điều dưỡng không?

Nếu bạn có triệu chứng nghiêm trọng sau chuyến đi bạn cần chăm sóc y tế ngay. Chờ điều trị có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hoặc thậm chí chết.

Say độ cao được điều trị thế nào?

Điều trị phụ thuộc vào loại say độ cao. Nếu triệu chứng của say núi cấp tính nên nghỉ ngơi và ở tại nơi đó cho đến khi bạn cảm thấy tốt hơn. Nếu triệu chứng tồi tệ hơn nên di chuyển tới độ cao thấp hơn. Bạn đau đầu có thể dùng các thuốc như aspirin, acetaminophen (Tylenol), ibuprofen (Advil, Motrin).

Các thuốc kê theo đơn có thể giúp giảm triệu chứng của say núi cấp tính bao gồm:

Acetazolamide (Diamox): giúp ngăn ngừa và điều trị say núi cấp tính.

Dexamethasone (Decadron): giúp giảm triệu chứng và có thể ngăn ngừa phù não.

Điều quan trọng nhất của phù não và phù phổi là di chuyển đến độ cao thấp hơn ngay lập tức. Nếu bạn không thể di chuyển tới độ cao thấp hơn bạn có thể được đặt vào trong một túi bơm phồng đặc biệt. Khi túi được đóng lại, bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ làm đầy không khí vào túi giống với không khí ở độ cao thấp hơn và cung cấp thêm oxy.

Say độ cao có thể được ngăn ngừa không?

Có. Cách tốt nhất là tránh di chuyển nhanh ở nơi có độ cao và nên di chuyển từ từ để cơ thể có thể điều chỉnh và thích nghi.

Nếu bạn du lịch ở một nơi rất cao, bạn cần có kế hoạch cho chuyến đi kéo dài nhiều ngày.

Nếu bạn leo núi không nên hoạt động thể chất mạnh trong những ngày đầu và tránh rượu và thuốc ngủ.

Khi leo núi cao trong một ngày bạn nên đi xuống nơi độ cao thấp hơn để ngủ qua đêm.

Nếu bạn bị say độ cao trước đó, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để bạn không bị say độ cao thêm nữa.

(Biên dịch: Trần Thị Huyền Trang - Cử nhân điều dưỡng tiên tiến K1 - ĐH Y Hà Nội)