Test HIV
Test HIV được khuyến khích để điều trị HIV hiệu quả hơn và chuẩn đoán sớm có thể tăng cơ hội sống của người nhiễm HIV. Ngoài ra, test HIV giúp giảm nguy cơ lây truyền HIV sang người khác.
HIV là gì? HIV là virus làm suy giảm hệ thống miễn dịch của cơ thể, giảm khả năng chống nhiễm trùng và ung thư. Người nhiễm HIV có triệu chứng giống bị cúm. Giai đoạn cuối của HIV là AIDS.
Yếu tố nguy cơ lây nhiễm HIV: hầu hết lây nhiễm qua quan hệ tình dục hoặc tiếp xúc với kim tiêm từ người nhiễm HIV.
Bạn có nguy cơ cao nhiễm HIV qua quan hệ tình dục nếu bạn:
- Có mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Bạn tình của bạn nhiễm HIV.
- Nạn nhân của xâm hại tình dục.
- Quan hệ không an toàn với nhiều bạn tình.
Bạn có nguy cơ cao nhiễm HIV qua kim tiêm nếu bạn:
- Dùng chung kim tiêm
- Bị kim tiêm đâm vào tay
Những ai nên test HIV?
Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa bệnh khuyên người ở độ tuổi 13-64 nên test HIV ít nhất 1 lần. Có 2 lí do:
Điều trị HIV hiệu quả hơn. Người nhiễm HIV có thể có thời gian sống như người bình thường với các thuốc sẵn có hiện nay. Điệu trị này có thể áp dụng hiệu quả khi phát hiện HIV ở giai đoạn sớm trước khi các triệu chứng phát triển.
Điều trị HIV có thể ngăn ngừa nguy cơ lây bệnh. Nếu bạn biết mình nhiễm HIV, bạn có thể thay đổi hành vi giúp giảm nguy cơ lây bệnh sang cho người khác.
Các loại test HIV: có nhiều loại test HIV và hầu hết các test HIV đều xét nghiệm máu. Các xét nghiệm ưu tiên là xét nghiệm kháng nguyên-kháng thể. Kháng nguyên là vật thể lạ vào cơ thể và hệ miễn dịch hoạt động chống lại nó. Kháng thể là protein cơ thể sản xuất ra để chống lại kháng nguyên.
Test kháng thể: kiểm tra sự hiện diện của kháng thể trong cơ thể chống lại HIV. Nếu kháng thể là dương tính, thì cần làm xét nghiệm khác gọi là “Western blot”.
Test kết hợp kháng nguyên và kháng thể: phát hiện sự hiện diện của virus( kháng nguyên virus) và kháng thể của cơ thể chống lại virus. Test kết hợp kháng nguyên- kháng thể có thể nhận biết HIV sớm hơn so với test kháng thể.
Test đo HIV RNA: phát hiện HIV trong máu bằng cách đo HIV RNA( một thành phần cấu tạo nên virus HIV). Test đo lượng virus RNA trong máu. Trong hầu hết các trường hợp, test này không tốt hơn so với test kháng nguyên-kháng thể định kỳ. Test đo HIV RNA chỉ có thể phát hiện một số loại và có thể cho kết quả dương tính giả.
Phương pháp test HIV:
Test HIV có thể được thực hiện bằng nhiều cách khác nhau:
Test nhanh: lấy máu ở ngón tay hoặc lấy mẫudịch ở trong miệng. Test này cho kết quả 5-40 phút và bệnh nhân thường không phải quay lại lấy kết quả. Kết quả dương tính cần được chắc chắn bằng cách làm thêm xét nghiệm nữa và kết quả âm tính không cần xét nghiệm thêm.
Test chuẩn: lấy máu từ tĩnh mạch và được kiểm tra tại phòng xét nghiệm, kết quả thường có sau vài ngày.
Test ẩn danh: cho phép bạn xét nghiệm mà không tiết lộ danh tính.
Một test khác là “OraQuick” thường lấy mẫu dịch ở miệng.
Quy trình test HIV:
Tần suất test: Trung tâm ngăn ngừa và kiểm soát bệnh ở Mỹ khuyên nên test HIV ở độ tuổi 13-64 và test lại nếu bạn có thêm nguy cơ khác như có bạn tình mới. Người có nguy cơ cao nhiễm HIV như quan hệ đồng giới nam, dùng chất kích thích hoặc quan hệ nhiều bạn tình hoặc quan hệ với đối tác lạ thì nên kiểm tra định kỳ 6-12 tháng.
Nếu bạn nghĩ gần đây bạn có tiếp xúc với nguồn HIV và test lần đầu cho kết quả âm tính hoặc chưa xác định thì nên xét nghiệm lại.
Kết quả test HIV:
Kết quả âm tính: nếu bạn thử máu cho kết quả âm tính thì điều đó chứng tỏ bạn không nhiễm HIV. Tuy nhiên khi bạn tiếp xúc với nguồn HIV gần đây( trong vài tuần) bạn nên kiểm tra lại.
Nếu test kháng nguyên- kháng thể là âm tính thì bạn cũng nên test lại trong 6 tuần hoặc 4 tháng sau khi tiếp xúc với nguồn HIV.
Nếu test kháng thể là âm tính, test nhắc lại nên sau 6 tuần, 3 tháng và 6 tháng sau khi tiếp xúc với nguồn HIV vì sau 6 tháng cơ thể bạn sản sinh kháng thể chống lại virus HIV.
Kết quả dương tính: Khi bạn có kết quả dương tính thì bác sĩ sẽ làm test nữa cho bạn. Thường kết quả dương tính rất hiếm khi sai.
Kết quả không xác định: xảy ra khi kết quả không rõ ràng âm tính hay dương tính. Người có nguy cơ thấp nhiễm HIV, xấp xỉ 1 trong 5000 kết quả(0.02%) là có kết quả không xác định. Người có nguy cơ cao nhiễm HIV có kết quả không xác định ở giai đoạn sớm của HIV và kết quả cuối cùng là dương tính. Xảy ra ít với người về cơ bản sức khỏe và kết quả cuối cùng thường âm tính.
Ngăn ngừa HIV:
- Khuyên bạn tình làm test HIV
- Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.
- Tránh dùng thuốc hoặc rượu có thể ảnh hưởng đến hành vi quan hệ tình dục
- Tránh dùng chung bơm kim tiêm.
Bạn cần đến ngay cơ sở y tế khi bạn tiếp xúc với nguồn HIV trước 3 ngày.