Tìm hiểu về thủ thuật nội soi đại tràng

KHÁI QUÁT VỀ NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Nội soi đại tràng là một xét nghiệm kiểm tra phần dưới của đường tiêu hóa, được gọi là đại tràng hay ruột già. Nội soi đại tràng là một thủ thuật an toàn giúp cung cấp các thông tin mà các xét nghiệm khác không thể cho biết. Những bệnh nhân được yêu cầu nội soi đại tràng thường có nhiểu câu hỏi và thắc mắc về thủ thuật.

Nội soi đại tràng được thực hiện bằng cách đưa một dụng cụ gọi là ống nội soi vào hậu môn và tiến vào toàn bộ đại tràng (Hình 1). Thủ thuật này thường kéo dài khoảng 20 phút đến 1 tiếng.

TẠI SAO NỘI SOI ĐẠI TRÀNG?

Nội soi đại tràng thường được chỉ định trong một số trường hợp phổ biến sau:

• Để sàng lọc polyp đại tràng (các khối phát triển bất thường của các mô trong đại tràng) hoặc ung thư đại tràng
• Chảy máu trực tràng
• Những thay đổi trong thói quen đại tiện, như tiêu chảy dai dẳng
• Thiếu máu thiếu sắt
• Tiền sử gia đình ung thư đại tràng
• Tiền sử polyp đại tràng hoặc ung thư đại tràng
• Đau bụng hoặc trực tràng mạn tính, không rõ nguyên nhân

CHUẨN BỊ GÌ KHI NỘI SOI ĐẠI TRÀNG?

Trước khi nội soi đại tràng, bạn cần phải làm sạch hoàn toàn ruột để bác sỹ có thể quan sát hết các vùng bất thường. Điều này rất quan trọng vì các bác sỹ sẽ có nhiều khả năng nhận biết được chính xác hơn các bất thường trong đại tràng của bạn. Nếu ruột của bạn không được làm sạch hoàn toàn, khả năng bác sỹ sẽ bỏ sót những bất thường sẽ cao hơn. Các bác sỹ sẽ hướng dẫn bạn làm thế nào để chuẩn bị đại tràng. Hãy chắc rằng bạn đọc những hướng dẫn này càng sớm càng tốt để có thể hiểu làm thế nào để chuẩn bị và liệu bạn có cần bất kỳ sự thay đổi nào về thuốc cũng như chế độ ăn uống hay không. Nếu có câu hỏi, hãy hỏi bác sỹ ngay.

Bạn cũng sẽ cần phải tránh ăn những thức ăn cứng và uống thật nhiều nước ít nhất 1 ngày trước khi làm xét nghiệm. Bạn có thể uống nước vài giờ trước khi làm thủ thuật, bao gồm các loại nước sau:

• Nước lọc
• Nước luộc trong (thịt bò, gà hoặc rau)
• Cà phê hoặc trà (không sữa)
• Đá
• Gelatin như Jell-O (tránh gelatin đỏ)

Tránh uống các nước màu đỏ. Bác sỹ cũng có thể yêu cầu bạn tránh dùng các thực phẩm giàu chất xơ bao gồm các loại hạt trong khoảng 1 tuần trước khi tiến hành thủ thuật.

Để làm sạch đại tràng, bạn sẽ được uống một thuốc nhuận tràng mạnh. Bạn có thể sẽ được yêu cầu chuẩn bị đại tràng vào đêm trước khi làm xét nghiệm, hoặc chia thành 2 liều, với liều thứ 2 uống cách 4 – 6 tiếng trước khi làm thủ thuật. Việc chia làm 2 lần như thế có thể giúp đại tràng được làm sạch hơn. Bạn có thể sẽ phải dậy sớm hơn để hoàn thành việc chuẩn bị. Hướng dẫn mà bác sỹ đưa cho bạn sẽ nói rõ hơn việc bạn nên chuẩn bị như thế nào.

Có một dung dịch 4 lít được pha ở hiệu thuốc theo đơn thường được dùng để chuẩn bị nội soi đại tràng. Ngoài ra cũng có một số loại thể tích ít hơn (2 – 3 lít) có thể mua trong siêu thị. Một số bác sỹ ưa dùng Magie (hay còn gọi là Magie citrate), một lọ 300ml không cần pha trộn và được bán không theo đơn. Loại thuốc nhuận tràng dạng bột có thể được pha với một lượng nước nhỏ. Ngày nay Natri phosphate thường được tránh sử dụng vì lý do an toàn.

Việc làm lạnh các dung dịch này sẽ dễ uống hơn, nhưng không cho đá vào dung dịch vì nó sẽ tan ra và bạn sẽ phải uống nhiều hơn. Uống bằng ống hút, thêm các gọi bột ngọt không đường và uống một nửa vào đêm trước và nửa còn lại uống sau ( 4 – 6 tiếng trước khi làm thủ thuật) cũng sẽ dễ uống hơn. Việc uống dung dịch này có thể là phần khó chịu nhất của xét nghiệm. Kết quả mong muốn là việc đi tiêu chảy lỏng. Điều này có thể xảy ra rất nhanh ngay sau khi uống hoặc sau vài giờ. Kết quả cuối cùng được mong đợi là tiêu chảy lỏng như nước tiểu. Nếu bạn buồn nôn hoặc nôn khi uống dung dịch này, hãy gọi bác sỹ hoặc điều dưỡng để được hướng dẫn. Ngừng uống tạm thời, đi bộ xung quanh sau đó tiếp tục uống từng chút một sẽ giúp giảm cảm giác buồn nôn và nôn.

Các thuốc: Bạn có thể sử dụng hầu hết các thuốc theo đơn và không theo đơn ngay sau ngày làm nội soi đại tràng. Bác sỹ sẽ nói cho bạn biết thuốc nào nên ngừng sử dụng. Bạn cũng nên nói với bác sỹ các thuốc bạn dị ứng nếu có.

Một số thuốc làm tăng nguy cư chảy máu nếu bạn cắt polyp trong quá trình nội soi đại tràng. Hãy hỏi bác sỹ xem như thế nào và khi nào nên ngừng các thuốc này, bao gồm warfarin/Coumadin, clopidogrel/Plavix, hoặc bất kỳ thuốc chống đông nào. Hãy nhớ hỏi bác sỹ trước khi ngừng những thuốc này.

MONG ĐỢI ĐIỀU GÌ

Trước khi làm xét nghiệm, bác sỹ sẽ cùng bạn thảo luận về thủ thuật, bao gồm những biến chứng có thể xảy ra, và yêu cầu bạn ký vào bản cam kết làm thủ thuật.

THỦ THUẬT NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Với tác dụng của thuốc an thần/gây mê, nhiều người sẽ ngủ trong quá trình làm thủ thuật, trong khi một số người khác sẽ cảm thấy rất thư giãn, thoải mái và hơi lơ mơ. Bác sỹ cũng có thể sẽ yêu cầu sử dụng một loại thuốc an thần mạnh hơn và bạn sẽ ngủ trong tình trạng được theo dõi chặt chẽ.

Ống nội soi là một ống dài màu đen, mềm. Bác sỹ sẽ nhẹ nhàng bơm không khí và nước cất hoặc nước muối qua ống nội soi vào đại tràng để làm phồng lên và cho phép bác sỹ quan sát toàn bộ niêm mạc. Bạn có thể sẽ cảm thấy chướng và đầy hơi khi khí vào đại tràng. Đừng ngại trung tiện và hãy nói với bác sỹ nếu bạn cảm thấy khó chịu.

HỒI PHỤC SAU NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

CÁC BIẾN CHỨNG CỦA NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Nội soi đại tràng là một thủ thuật an toàn và các biến chứng là rất hiếm, nhưng một số biến chứng có thể xảy ra là:

• Chảy máu có thể xảy ra khi sinh thiết hoặc cắt polyp, nhưng nó thường ít và có thể kiểm soát được.
• Ống nội soi có thể gây ra vết xước hoặc lỗ thủng trong đại tràng. Đây là một vấn đề nghiêm trọng  nhưng không xảy ra thường xuyên.
• Có thể có một số tác dụng không mong muốn do dùng thuốc an thần
• Mặc dù nội soi đại tràng là xét nghiệm tốt nhất để kiểm tra đại tràng, nhưng đôi khi ngay cả các bác sỹ có kỹ thuật nhất cũng có thể bỏ sót hoặc nhầm lẫn những vùng bất thường trong đại tràng.

Bạn nên gọi cho bác sỹ ngay nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Đau bụng dữ dội (không chỉ đầy hơi)
• Bụng cứng, chướng
• Nôn
• Sốt

SAU NỘI SOI ĐẠI TRÀNG

Mặc dù nhiều người lo lắng việc nội soi sẽ gây nhiều khó chịu, nhưng hầu hết vẫn cho rằng việc này hoàn toàn ổn và cảm thấy bình thường sau nội soi. Dù cảm thấy hơi mệt mỏi sau nội soi cũng là chuyện bình thường. Sau nội soi hãy cố gắng thư giãn.

Bác sỹ sẽ đưa kết quả nội soi cho bạn sớm nhất có thể. Nếu họ lấy mẫu sinh thiết hoặc cắt polyp, bạn sẽ nhận được kết quả sau khoảng 1 – 2 tuần.

Dương Thùy Linh

Cử nhân điều dưỡng tiên tiến - ĐHYHN